Η μετανάστευση στις αρχές του αιώνα και οι Αραχωβιτσιώτες

Μια και το έφερε η κουβέντα για τους μετανάστες, με αφορμή πάντα το facebook του Χρήστου Σταμέλλου στην Αυστραλία, δείτε μια περιγραφή που άντλησα από το blog του χωριού ΑΝΔΡΟΝΙΑΝΟΙ της Κεντρικής Εύβοιας

"Ο άνθρωπος πάντα, όταν ο τόπος που γεννήθηκε δεν του προσφέρει εκείνα που θέλει για να ζήσει μια ζωή υποφερτή και μέσα στα υπάρχοντα κοινωνικά πλαίσια, πασχίζει να βρει καλύτερη τύχη. Έτσι αρχίζει η μετακίνηση και η αναζήτηση καλύτερης τύχης. Όταν λέμε μετανάστευση, εννοούμε το φαινόμενο της μετακίνησης του πληθυσμού από την πατρική του γη ή σε ξένες χώρες (η λεγόμενη εξωτερική μετανάστευση) ή σε άλλο τόπο της ίδιας χώρας (η λεγόμενη εσωτερική μετανάστευση) με σκοπό πάντα, και στις δυο περιπτώσεις, την αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης. Η μετακίνηση αυτή του πληθυσμού παρουσιάζεται όταν το περιβάλλον κοινωνικό, οικονομικό κλπ., μέσα στο οποίο ζει και κινείται το άτομο, δεν του παρέχει τη δυνατότητα να εκπληρώσει τις επιδιώξεις του και να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες του.

Βρισκόμαστε στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα. Η χώρα μετά από συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις και την κήρυξη σε πτώχευση του Κράτους από τον Χαρίλαο Τρικούπη του 1883 βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση. Ο κόσμος τα φέρνει πολύ δύσκολα σε μια χώρα οικονομικά εξουθενωμένη και πολιτικά αβέβαιη. Ο μύθος της “Γης της επαγγελίας”, διαπερνά απ’ άκρου σε άκρο όλη τη χώρα. Περίπου 25.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν ετησίως τη χώρα και ξεκινούν για τη χώρα που υπόσχεται πλούτο και ευημερία, “ευκαιρίες” και στους λιγότερο τυχερούς, την Αμερική. Οι Έλληνες που μετανάστευαν στις υπερπόντιες χώρες, εκτός από τη σωματική ικανότητα, δε διέθεταν άλλο προσόν. Έφταναν στον Πειραιά και αντίκριζαν για πρώτη φορά θάλασσα και βαπόρια. Ήταν αγράμματοι, λίγοι είχαν τελειώσει το Δημοτικό, “άβγαλτοι” και αθώοι, στερημένοι άνθρωποι, πού δεν είχαν συνείδηση της δύναμής τους, ούτε φυσικά των δικαιωμάτων τους. Δηλαδή ήταν το κατάλληλο υλικό για εκμετάλλευση.

Οι Αμερικάνοι για δικούς τους ιστορικούς-εθνικούς λόγους έχουν καταβάλει προσπάθειες και έχουν καταγράψει (σε μεγάλο βαθμό) τους οργανωμένους μετανάστες που ήρθαν στην χώρα τους από τα τέλη του 19ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Ο κύριος όγκος των μεταναστών ερχόταν μέσω της Νέας Υόρκης, του μητροπολιτικού κέντρου της Αμερικής. Οι επιβάτες της πρώτης και δεύτερης θέσης των ατμόπλοιων αφού περνούσαν ένα τυπικό έλεγχο από τις Αρχές και δεν υπήρχε κάποιο κώλυμα (πρόβλημα υγείας ή νομιμότητας) αποβιβάζονταν στο λιμάνι. Αντίθετα οι επιβάτες της τρίτης θέσης (στα πλοία της εποχής, η τρίτη θέση ήταν οι χώροι κάτω από το κατάστρωμα) μεταφέρονταν με βάρκες στη νήσο Ελις (Ellis Island) έξω από το λιμάνι της Νέας Υόρκης όπου λειτουργούσε μεγάλος μεταναστευτικός σταθμός. Εκεί εξετάζονταν από τις Αρχές, πιστοποιούνταν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα και περνούσαν από ιατρικό έλεγχο. Υπολογίζεται ότι από το 1880 έως το 1930 πάνω από 27,000,000 μετανάστες ήρθαν στην Αμερική από τους οποίους περίπου 20,000,000 εισήλθαν μεσω της νήσου Ελις (Ellis Island).

Από την περιοχή μας, με δεδομένες τις δύσκολες συνθήκες της εποχής, είναι γνωστό ότι αρκετοί συγχωριανοί μας ακολουθώντας το ρεύμα των καιρών, μετανάστευσαν προς τις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη και την ελπίδα ότι θα αποκτήσουν ότι χρειάζεται για να επιστρέψουν εφοδιασμένοι για μια καλύτερη ζωή. Προορισμός τους η πόλη που υπάρχουν συγγενείς, φίλοι και γνωστοί και απασχολούνται σε οποιαδήποτε δουλειά μπορούσαν κάτω από άθλιες πολλές φορές συνθήκες. Συνηθισμένα επαγγέλματα της εποχής είναι στιλβωτές υποδημάτων, λαντζιέρηδες, εργάτες μεταλλείων, βιομηχανικοί εργάτες, εργάτες σιδηροδρόμων, και πλανόδιοι πωλητές φρούτων, λαχανικών κ.λ.π. Πολλοί γύρισαν πίσω με ή χωρίς κάποιο «κομπόδεμα» ενώ άλλοι έμειναν εκεί, έκαναν οικογένειες, εξασφάλισαν μία σύνταξη ή χάθηκαν.

Από τα αρχεία των μεταναστών που πέρασαν από την νήσο Ελις (Ellis Island) προσπάθησα και βρήκα αρκετούς συγχωριανούς μας που μετανάστευσαν στην Αμερική (Η.Π.Α.) την περίοδο 1900 -1930. Ο μεταναστευτικός αυτός σταθμός άνοιξε τις πύλες του το 1892 και έκλεισε «ουσιαστικά» το 1924 όταν με νόμο των Η.Π.Α. περιορίσθηκε η μετανάστευση στους 164,000 ετησίως. Ο σταθμός αυτός έκτοτε λειτούργησε περισσότερο σαν κέντρο απέλασης των παράνομων στη χώρα μεταναστών.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι και άλλοι χωριανοί θα μετανάστευσαν στην Αμερική την ίδια περίοδο, μπορεί όμως να αποβιβάστηκαν σε άλλα λιμάνια όπως η Βοστόνη, η Φιλαδέλφεια, κ.λ.π. Επίσης, μερικοί ίσως δήλωσαν σαν τόπο καταγωγής-κατοικίας την Κύμη, την Εύβοια (συναντάται συχνά στα αρχεία) ή και την Αθήνα και όχι το χωριό μας από το οποίο ξεκίνησαν. Το σημαντικότερο βέβαια στοιχείο το οποίο δυσκολεύει την προσπάθεια ανεύρεσης είναι τα ελληνικά επίθετα όπως γράφονταν στα αγγλικά με διαφορετικούς κατά περίπτωση χαρακτήρες. Πολλές φορές εμφανίζονται εντελώς παραποιημένα ή λανθασμένα με αποτέλεσμα η προσπάθεια ανεύρεσης και καταγραφής να είναι αδύνατη ή να εμπεριέχει και λάθη.

Πιστεύω ότι ο πίνακας αυτός περιλαμβάνει αρκετούς από τους συγχωριανούς μας που μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα και είναι εντυπωσιακός αν λάβουμε υπόψη τον πληθυσμό του χωριού , των δυσκολιών της εποχής και τις αντιξοότητες των ταξιδιών. Για όσους θέλουν να δουν περαιτέρω στοιχεία και γνωρίζουν αγγλικά μπορούν μέσω του internet να επισκεφτούν το δικτυακό τόπο www.ellisisland.org. όπου είναι καταγεγραμμένες σημαντικές και πολύ ενδιαφέρον πληροφορίες – ιστορικά στοιχεία.

Τα στοιχεία που καταγράφονται και θα δούμε στη συνέχεια, είναι:
1. Το όνομα του μετανάστη
2. Ο Τόπος της καταγωγής του
3. Η ηλικία του και το φύλο
4. Αν ήταν παντρεμένος ή όχι
5. Η ημερομηνία άφιξης στη Νέα Υόρκη
6. Το όνομα του πλοίου που ταξίδεψε
7. Το λιμάνι απ’ όπου αναχώρησε
Ακόμα δίδονται και κατάλογοι επιβατών των πλοίων.

Αυτοί οι πίνακες επιβατών παραπέμπουν συχνά σε παρέες μεταναστών από το ίδιο χωριό που συνταξίδευαν, γεγονός που όχι μόνο καταδεικνύει το μαζικό χαρακτήρα που είχε πάρει τότε η φυγή για τη γη της Επαγγελίας, αλλά και το οποίο, μέσα στην αγωνία τους για το άγνωστο, τόνωνε κάπως το ηθικό των μεταναστών να συνταξιδεύουν με φίλους, συγγενείς, συγχωριανούς ή έστω συντοπίτες".

Το ίδιο ακριβώς ισχύει πιστεύω για όλα τα ελληνικά χωριά, που πέρασαν κι από αυτό το στάδιο της μετανάστευσης για αναζήτηση καλύτερης τύχης. Άλλοι γύρισαν στην πατρίδα, πολλοί πρόκοψαν στην Αμερική και πολλοί επίσης χάθηκαν στις κακουχίες της ξενητιάς
Βρίσκουμε δύο εγγραφές για τον παπού. Έφυγε το 1912, 30 ετών, από το λιμάνι της Πάτρας
Name of Passenger Residence Arrived Age on Arrival
1. Evagelos Stamelos Arahebitsa, Greece 1912 30
2. Evagelos Stamelos Arahovitson, Greece 1912 30