Για το χωριό μας και γύρω από αυτό δεν έχουν γραφτεί πολλά ως τώρα. Με το παρόν δεν φιλοδοξώ να προσθέσω κάτι σημαντικό πέρα από τα προσωπικά μου βιώματα και τις αντιλήψεις, αλλά και το συναίσθημα. Όμως επικοινωνήστε μαζί μου για ο,τιδήποτε στο sstamell@otenet.gr

23 Αυγ 2008

Η γάστρα

Η γάστρα ήταν ένα απαραίτητο σκεύος της ζωής στο χωριό, ιδιαίτερα σε μας στην εξοχή. Δεν θυμάμαι σπίτια στο χωριό που να είχαν φούρνο για να ψήσουν ψωμί ή φαγητό «στο ταψί».

Η γάστρα ήταν μια ημισφαιρική χονδρή λαμαρίνα, που στο πάνω μέρος είχε μια λαβή για να μπορούν να τη σηκώνουν με το «ξυθάλι» ή να τη μεταφέρουν με τα χέρια, όταν ήταν κρύα.
Η γάστρα, όπως είναι σήμερα. Δίπλα η καρδάρα

Πιο κάτω από τη λαβή είχε ένα μεταλλικό στεφάνι για να κρατάει τις ζεστές στάχτες και τ’ αναμμένα κάρβουνα. Στη «γωνιά», η οποία συνήθως ήταν από πλάκες για να κρατούν την θέρμανση, η νοικοκυρά άναβε δυνατή φωτιά με κλάρες που κάνουν γρήγορη και δυνατή φλόγα και δημιουργούν κάρβουνα πολύ γρήγορα.

Πάνω στη φωτιά τοποθετούσε τη γάστρα, η οποία γινόταν κατακόκκινη από τη δυνατή φλόγα. Όταν η φωτιά έπεφτε, η νοικοκυρά καθάριζε τη γωνιά, έβαζε το στρογγυλό ταψί με το ψωμί ή το φαγητό, το σκέπαζε με τη γάστρα και ύστερα έβαζε τα κάρβουνα και τη ζεστή στάχτη πάνω και γύρω στη γάστρα και σφράγιζε το φορητό φούρνο. Σε δύο ή τρεις ώρες το φαγητό ή το ψωμί ήταν έτοιμο. Στη γάστρα έψηναν το ψωμί, τις πίτες, τα γλυκά του ταψιού, μπακλαβάδες, κουραμπιέδες, αλλά και φαγητά κυρίως γιουβέτσια, καπαμάδες.

Ήταν ένας πρωτόγονος φορητός φούρνος. Την έπαιρναν μαζί τους στα καλύβια ή στα μακρινά χωράφια, όταν πήγαιναν και διανυκτέρευαν εκεί για το όργωμα, τη σπορά, τον σκάλο ή τον θέρο. Τη φόρτωναν στο γαϊδούρι ή στο άλογο μαζί με τα άλλα τρόφιμα. Η γάστρα μαζί με την πυροστιά, το ξυθάλι, ένα κακάβι με το καπάκι για πιάτο, ήταν τα βασικά σκεύη της υπαίθριας κουζίνας αλλά και της καθημερινότητας της νοικοκυράς. Άλλα σκεύη της χωριάτικης μαγειρικής ήταν το τηγάνι, το ταψί, η χουλιάρα (κουτάλα), ο τέντζερης, ο μαστραπάς, το σκαφίδι.
το ξύλινο σκαφίδι για το ζύμωμα

Το φαγητό στη γάστρα είχε υπέροχη γεύση και νοστιμιά, γιατί σφράγιζε καλά και κρατούσε μέσα τα υγρά και τα έψηνε πολύ σιγά.


Να και το σίδερο, για τις καλές μέρες. (σιδερώνονται τα σχτίσια;). Σήμερα το τρώει το λιοπύρι στον όχτο πεταμένο. Μια ευκαιρία να κάνουμε το σπίτι λαογραφικό μουσείο και το κτήμα βοτανικό κήπο. Δηλώστε από τώρα εθελοντές...


Εξασφαλίσαμε τους πρώτους εθελοντές, τους αρέσει λέει και η δουλειά το χειμώνα... να δούμε

13 Αυγ 2008

Οικολογική καλλιέργεια στα Πετράλωνα.
Πρώτα αποτελέσματα

Πήγαμε να μετρήσουμε τα πρώτα αποτελέσματα της οικολογικής καλλιέργειας στο χωριό. Το κτήμα καλλιεργήθηκε με τη λογική της ιδιοκατανάλωσης και της αυτάρκειας σε όλα τα είδη. Δηλαδή ζούγκλα. Και ό,τι πάρουμε. Καλλιεργήθηκε με τη φρέζα και με το τσαπί. Με το χέρι δηλαδή.
εδώ η κυρά Σταυρούλα ρίχνει το καλαμπόκι...

Δεν έγινε καλό σκάλισμα. Ό,τι μπόρεσε έκανε ο κυρ Λευτέρης, ο νοικοκύρης. Ένα βλήτο έβγαζε, δέκα φύτρωναν…Με τα χέρια. Τσαπί δεν έβαλε καθόλου στο σκάλο. Ο καιρός γενικά ήταν ευνοϊκός, εκτός της ξηρασίας

Περιγραφή του τοπίου

Ορεινό ανάγλυφο σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων. Προσανατολισμός ανατολικός, έδαφος επίπεδο, ελαφριά κλίση. Η ευρύτερη περιοχή έχει δεντροκάλυψη με πυκνό δάσος δρυός σε μεγάλη έκταση. Γενικά η άγρια χλωρίδα αποτελείται από βελανιδιές, κέδρα, πλατάνια, λίγα πουρνάρια, λεύκες και πολλών ειδών θάμνους, λουλούδια και βότανα, κυρίως ρίγανη, μέντες και φουσκλούνια.
Ά, εδώ η θέα από το αλώνι, το πέτρινο

Το νερό

Το νερό είναι λίγο. Το παίρνουμε απ’ το ρέμα κι απ’ τη βρύση, σε απόσταση 200 μέτρων περίπου, το συγκεντρώνουμε στο αυλάκι και μετά στη στέρνα, στην άκρη στο κτήμα. Η στέρνα (“γούρνα”) είναι στα χάλια της, γιατί η ρίζες της λεύκας που είναι δίπλα, της έκαναν μια μεγάλη ρωγμή και “χάνει”. Η γλίνα που βάλαμε, αντί για τσιμέντο, προσπαθεί να βουλώσει το χάλι, αλλά όχι πολλά πράγματα. Φέτος όμως το νερό έχει λιγοστέψει επικίνδυνα. Εκεί που παλιότερα ποτίζαμε δύο φορές τη μέρα και πολλαπλάσια έκταση, τώρα ποτίζουμε μια φορά στις δύο μέρες και η “γούρνα” μέχρι τη μέση. Τα αποτελέσματα είναι δυσάρεστα.. Ο νοικοκύρης του κτήματος, ο κυρ Λευτέρης, παρά την πείρα των 87 χρόνων του, δύσκολα ξεπερνάει το πρόβλημα. Αναστενάζει επικίνδυνα. Έτσι λέει θα πάμε τα επόμενα χρόνια; Και πώς θα ζήσουμε χωρίς νερό;…

Τι καλλιεργήθηκε
Καλαμπόκι (παραδοσιακός σπόρος), φασόλια (παραδοσιακός σπόρος), ντομάτες (και φυτωρίου αλλά και σπόρος παραδοσιακός), κολοκυθιές (παραδοσιακός σπόρος)
Η κολοκυθιά "περπατάει" μέσα στο τριφύλι

πατάτες (αγορασμένος σπόρος), κρεμμύδια (αγορασμένος σπόρος), αγγουριές (παραδοσιακός σπόρος), πιπεριές και μελιτζάνες (φυτά αγορασμένα)

Δεντροειδής κατάσταση

Ολόγυρα το κτήμα έχει όλων σχεδόν των ειδών τα καρποφόρα δέντρα. Συκιές, καστανιές, καρυδιές, κερασιές, ακτινίδια, κορομηλιές, δαμασκηνιές, μηλιές, βαρδακιές, κλήματα, μουριές. Όλα έχουν τα χάλια τους από έλλειψη οργανωμένης περιποίησης. Ο νοικοκύρης λόγω ηλικίας αποφεύγει τα δύσκολα έργα. Και καλά κάνει.

Οι φίλοι μας οι ασβοί

Αλλά δεν φθάνει η ξηρασία, ειδικά φέτος οι φίλοι μας οι ασβοί το παράκαναν. Είδαν ότι το βράδυ απουσιάζουμε και βρήκαν ευκαιρία. Πλούσια τα ελέη. Έφαγαν όλα τα καλαμπόκια σε μια βδομάδα και γκρέμισαν τις περισσότερες φασουλιές.
δείγματα φαγωμένου καλαμποκιού για τον ΕΛΓΑ
Σε ποιον να παραπονεθείς και σε ποιον να κάνεις μήνυση. Αν ξέραμε και πού διαμένουν… Αποτέλεσμα ο κυρ Λευτέρης έκοψε το καλαμπόκι αγένωτο, ό,τι απέμεινε, για να γλυτώσει τις φασουλιές. Αλήθεια ο ΕΛΓΑ αποζημιώνει παραγωγές που καταστρέφονται από τα άγρια ζώα ή θέλουν αποδείξεις;; Πώς να αποδείξουμε ότι η ζημιά γίνεται τη νύχτα από τους ασβούς; Θα πάει ο γεωπόνος των ΕΛΓΑ με τα πόδια στην "εξοχή" για να μετρήσει τα καλαμπόκια και τις φασουλιές;

Οι ασβοί είναι ζώα με μικρό μέγεθος που η γούνα τους είναι κυρίως μαύρη και άσπρη. Είναι μικρά και δεν ξεπερνούν τα τριάντα εκατοστά. Σαν όπλο τους έχουν την αποβολή εκκρίσεων με άσχημη μυρωδιά που απομακρύνει τον εχθρό τους. Γεννιέται στις αρχές τις άνοιξης και σε έξι μήνες από τη γέννησή του, ζει πλέον μόνος του. Η φωλιά του ασβού αποτελείται από άχυρο. Μένει μέσα σ' αυτή όλη τη διάρκεια της μέρας, σαν νυχτόβιο ζώο που είναι, ενώ σε όλη του τη ζωή έχει ένα μόνο σύντροφο, με τον οποίο ζούνε μαζί στην ίδια φωλιά (χειρότερα από μας αυτό το ζώο...). (πηγή el.wikipedia.org)

Τα αποτελέσματα
Βγάλαμε τα κρεμμύδια. Μικρά μεν αλλά… νοστιμότατα. Ένα μικρό τσουβαλάκι. Βγάλαμε τις πατάτες, καμιά 70ριά κιλά, έεε;; Δύο φορτώματα στο γάιδαρο και “πανωσάμαρα” τα κρεμμύδια για να πάνε στο χωριό. Δεν τον φορτώνουμε πολύ, να μην κουράζεται ο γάιδαρος. Δεν λέμε ποιος θα σηκώσει για να φορτώσει το βαρύ τσουβάλι…

Έχουμε τις νοστιμότατες ντομάτες που θα τρώει ο νοικοκύρης όλο το καλοκαίρι. Τρώγονται και ως λουκούμι άλλωστε… Τα αγγούρια μας, δροσερά και νόστιμα, λίγες πιπεριές για τη σαλάτα, κολοκύθια για την πίτα και τα φασουλάκια. Τι άλλο;; ναι, φασουλάκια νόστιμα, κάποιες βρασιές, γιατί για ξερά, ούτε τον σπόρο λέει ο κυρ Λευτέρης, μετά το χνέρι με τους ασβούς και την ξηρασία. Ξεράθηκαν, ειδικά τα κοντά

Έχουμε και την απειλή της κατσίκας, που έμαθε να πηδάει πάνω από το φράχτη και μετά να παρακαλάει να τη βγάλεις έξω. Τι αχάριστα είναι αυτά τα ζώα…

Του χρόνου καλύτερα. Νομίζω αξίζει τον κόπο να δοκιμάσει κανείς λίγες ντομάτες οικολογικής καλλιέργειας στο κτήμα του κυρ Λευτέρη, στην “εξοχή”, και να μυρίσει τη ρίγανη και τη μέντα. Αργότερα να βοηθήσει στο μάζεμα των σταφυλιών και των ακτινιδίων.
Να τα ακτινίδια!

Για τα σταφύλια μας, τα “ψηλάδια”, θα μιλήσουμε άλλη φορά. Α, αν θέλει κανείς ρίγανη, λίγες μέρες ακόμα είναι καλά, μέχρι τέλους Αυγούστου, μετά πρέπει να δένει ο καρπός της. Η φιλοξενία έχει και τσίπουρο, πρώτο. Και μπορεί να βρει και κανένα σύκο, ίσως κα βατόμουρα. Αργότερα να βοηθήσει στο μάζεμα των καρυδιών και τα καστάνων… με το αζημίωτο. Αν περισσέψει τίποτα από τις γκζάνες, τις κουρούνες και τις βερβέρες. Όλα τα έχει ο “παράδεισος”…


http://petralona-evr.blogspot.com

Οι μετανάστες πρόγονοί μας στην Αμερική

Από την Αραχωβίτσα (Πετράλωνα) Ευρυτανίας, μετανάστες στην Αμερική (1901-1931) http://amfictyon.blogspot.com/2019/09/1901-1931.html Θερμά συ...