Τα έθιμα του γάμου στα Πετράλωνα Ευρυτανίας - Ευρυτανικά Έθιμα Γάμου

Στη βιβλιοθήκη του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) του Φροντιστηρίου Λαογραφίας του καθηγητή κ Σπυριδάκη βρήκαμε την εργασία της Μετ/νης Διδ/σσης Σταυρούλας Ανδ. Βώβου με τίτλο «Ευρυτανικά έθιμα γάμου»

Η κα Βώβου, όπως γράφεται στο κείμενο της εργασίας της, έκανε την εργασία της παρακολουθώντας «κατ’ επανάληψιν και με πάσαν δυνατήν λεπτομέρειαν» τα έθιμα του γάμου στο χωριό μας, στα Πετράλωνα Ευρυτανίας, το 1968

[Ακολουθεί η εργασία της κας Βώβου διατηρώντας τη γλώσσα και την ορθογραφία του αρχικού κειμένου]

Ευρυτανικά έθιμα γάμου

Υπό Σταυρούλας Ανδ. Βώβου

Μετ/νης Διδ/σσης

Ίσως πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων να εμελέτησαν μέχρι τούδε, από πάσης απόψεως το θέμα του γάμου και να περιέγραψαν τούτο συμφώνως με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου των και ο καθείς με τον ιδικόν του τρόπον αναλόγως του σκοπού.

Τα ήθη και τα έθιμα όμως στην πατρίδα μας ποικίλουν όχι μόνον από γεωγραφικού διαμερίσματος εις γεωγραφικόν τοιούτον, αλλά και επαρχίας εις επαρχίαν και χωρίου εις χωρίον

Εν τω προκειμένω θα καταβάλω πάσαν δυνατήν προσπάθειαν προς περιγραφήν των εθίμων του γάμου, του μικρού χωρίου Πετραλώνων Ευρυτανίας, όπως ακριβώς η ίδια παρηκολούθησα κατ’ επανάληψιν, και με πάσαν δυνατήν λεπτομέρειαν.

Αφού λοιπόν,

καθωρισθή η ημέρα του γάμου, ήτις συμπίπτει οπωσδήποτε να είναι Κυριακή, άρχονται αι προετοιμασίαι εκ της προηγουμένης του γάμου εβδομάδος. Ήτοι διάφορα ψώνια και κυρίως το νυμφικό φόρεμα και το κοστούμι του γαμβρού.

Δεν επιτρέπεται η νύμφη να επισκεφθεί κατά την διάρκειαν των αρραβώνων το σπίτι των πενθερικών και του γαμβρού μέχρις της ημέρας του γάμου. Διαφορετικώς προβλέπεται δυστυχία εις την ζωήν των νεονύμφων.

Αντιθέτως ο γαμβρός πάντοτε κομψώς ενδεδυμένος επισκπέπτεται τακτικώς το σπίτι των πενθερικών του και παρακολουθεί την νύμφη εις πάσαν εκδήλωσίν της. Αι τακτικαί αύται επισκέψεις του διακόπτονται μια εβδομάδα προ του γάμου.

Εισερχόμεθα τώρα εις την κυρίως εβδομάδα του γάμου.

Δευτέρα: Γίνονται προετοιμασία εις τα σπίτια αμφοτέρων ήτοι καθαριότης γενική ιδίως της αυλής που δίδει πάντοτε την πρώτην εντύπωσιν και ασπρίσματα

Τρίτη: Πρωί πρωί ζυμώνουν μια κουλούραν και μαγειρεύουν κατά προτίμησι κοτόπουλο δια να το στείλουν εις τον Μυλωνά που θα τους αλέση το σιτάρι. Τούτο γίνεται εις αμφοτέρων τα σπίτια συγχρόνως

Τετάρτη: Παίρνουν την κουλούραν που ζύμωσαν την Τετάρτην με κάθε φροντίδαν την στολίζουν, την ονομάζουν «προβέντα» και με φαγητόν και κρασί τα δίνουν εις ένα αγόρι και ένα κορίτσι που να έχουν τους γονείς των και τα πηγαίνουν εις τον μυλωνά, μαζί δε παίρνουν και το σιτάρι να το αλέσουν δια να ζυμώσουν με τα άλευρα που θα φέρουν επιστρέφοντας τα ψωμιά του γάμου.

Εάν εις τον μύλον υπάρχουν και άλλα αλέσματα, προτιμάται το άλεσμα της νύμφης και του γαμβρού και δεν τηρείται το «αν είσαι και παπάς με την αράδα σου θα πας»

Μόλις αρχίσει το άλεσμα δίδουν εις τον μυλωνά την «προβέντα», ο οποίος την κόβει επάνω στον μύλο και εύχεται και εν συνεχεία συντρώγουν άπαντες οι παρευρισκόμενοι και πίνοντας κρασί δίδουν ευχάς.

Ο μυλωνάς δια το άλεσμα τούτο δεν πληρώνεται και εκτός τούτου είναι υποχρεωμένος να επιστρέψη ένα κομμάτι «προβέντας» εις τους μελλονύμφους ως και νερό από αυτό που αλέθει ο μύλος «ζωριό» δια να ζυμώσουν με αυτό το προζύμι δια τα ψωμιά του γάμου.

Την ιδίαν ημέραν, προσκαλούνται οι συγγενείς και γνωστοί δια τον γάμον από ένα αγόρι που να έχει και τους δύο γονείς εν τη ζωή, κρατώντας μία «κόφαν» δηλ μία τσίτσα, γεμάτη κρασί δια τον γάμον.

Το βράδυ της ιδίας ημέρας πιάνονται τα προζύμια ως εξής. Πέντε μικρά παιδιά αγόρια και κορίτσια κρατούν ένα κόσκινο και κοσκινίζουν το άλευρο μέσα σε ένα σκαφίδι, ενώ οι παρευρισκόμενοι συγγενείς ρίπτουν χρήματα εις το κοσκινισμένον άλευρον, τα οποία πέρνουν τα μικρά παιδιά. Ακολούθως ένα κορίτσι ζυμώνει και τα μικρά παιδιά παίρνουν με το δάκτυλό τους ζύμη και σταυρώνουν τη νύμφη ή τον γαμβρόν και όλοι οι παρευρισκόμενοι τραγουδούν

«Σαν ψιλά λιγνά είν΄ τ’αλεύρια σου

σαν αφράτα τα προζύμια σου

και η κόρη που ζυμώνει

ν’άχη μάνα και πατέρα

ν’άχη αδέρφια και ξαδέρφια»

Πέμπτη: Επαναλαμβάνεται η καθαριότης και η εορταστική τακτοποίησις του σπιτιού και επιπλέον ζυμώνεται και το ψωμί του γάμου. Συγχρόνως με το ζύμωμα επαναλαμβάνεται το προαναφερθέν τραγούδι.

Παρασκευή: Ο γαμβρός καλεί τους συμπεθέρους που θα τον ακολουθήσουν την Κυριακήν, δια να πάρουν την νύμφην. Η νύμφη καλεί όλα τα κορίτσια του χωριού με κουφέτα ή λουλούδια, για να συγκεντρωθούν στο σπίτι να διπλώσουν τα προικιά, που είναι ατάκτως συγκεντρωμένα σωρό σε ένα δωμάτιο. Κάνοντας δέματα τα προικιά τραγουδούν

-«Ευχήσου τα πατέρα μου τα προικιά

να τα φορέσω με υγειά

-Με την ευχή μου, παιδάκι μου

με γεια και καλορίζικα

-Ευχήσου τα μανούλα μου, τα προικιά

να τα φορέσω με υγειά

-Με την ευχή μου, παιδάκι μου

με γειά να τα φορέσετε»

Και όταν ράβουν τα δέματα τραγουδούν

«Για ράψτε τα προικιά καλά

θα γύρουν ράχες και βουνά.

-Ράψτε τα προικιά καλά

θα τα ξεσκίσουν τα κλαριά

-Για ράψτε τα προικιά καλά

θα μας γελάνε τα χωριά

-Για ράψτε τα προικιά καλά

θα μας μαλώνη η πεθερά»

Το απόγευμα της Παρασκευής έρχονται από τον γαμβρό τρεις ή πέντε άνδρες με ζώα, που ονομάζονται «προικαρέοι» για να πάρουν τα προικιά της νύμφης. Όταν φθάσουν στο σπίτι της νύμφης, αυτή αμέσως δένει από ένα μαντήλι στην καπιστράνα κάθε ζώου και σύρει πρώτη το χορό και ακολουθούν τα άλλα κορίτσια τραγουδώντας  

«Ποιος ουρανός, ποια θάλασσα, ποια βρύση δεν θολώνει

ποια κόρη αρραβωνιάζεται και δεν το καμαρώνει»

Οι προικαραίοι μετά από το φαγοπότι ετοιμάζονται να πάρουν τα προικιά. Τα αδέρφια όμως της νύμφης τους εμποδίζουν και λογομαχούν. Τέλος τα κερνούν χρήματα και έτσι καταφέρνουν και πέρνουν τα προικιά. Όταν φορτώνονται τα προικιά τραγουδούν το τραγούδι

«Δώστα πατέραμ’ τα προικιά, δώστα να τα φορτώσουν

- Δώστα μανούλαμ΄ τα προικιά, δώστα να τα φορτώσουν

 -Φορτώστε τα προικιά καλά

θα πάνε μακριά στην ξενητειά ή

Φορτώστε κλπ, θα πάνε σ’ άλλη γειτονιά»

«Τρία καράβια κίνησαν να πάνε μακριά στα ξένα

Τόνα φορτώνει τα προικιά, τ’ άλλο τους συμπεθέρους

Το τρίτο το καλλίτερο πέρνει και τους κουμπάρους»

Σάββατο: Έφθασε η παραμονή του γάμου. Σφάζουν 1 ή 2 ή 3 ζώα κατά προτίμησιν τράγους ή γίδες που από καιρό ήταν σημαδεμένα για το γάμο. Οι φροντισταί του γάμου την ημέρα εκείνη συγκεντρώνουν από όλες τις νοικοκυρές του χωριού τα απαιτούμενα δηλ. κουταλοπήρουνα, πιάτα, ποτήρια, λάμπες πετρελαίου δια φωτισμόν κλπ. ενώ άλλοι ασχολούνται με την τοποθέτησιν προχείρων καθισμάτων και τραπεζών εις το δωμάτιο όπου θα παρακαθήσουν οι καλεσμένοι και οι συμπεθέροι. Συγχρόνως με τις προετοιμασίες καλούν και τους οργανοπαίκτας ή εν ανάγκη παίρνουν ένα γραμόφωνο με πολλούς δίσκους. Το βράδυ έρχονται οι καλεσμένοι φέροντας μαζί τους καθένας την «προβέντα» στολισμένη με γαρνιτούρες και λουλούδια, γλυκά κυρίως κουραμπιέδες, κρασί και μερικοί και κρέας

Περιζήτητοι στους γάμους είναι ο μάγειρας και ο βοηθός του. Ένας σπουδαίος λόγος επιτυχίας του γάμου είναι το φαγητό το καλό. Τα γλυκά σερβίρονται μετά το φαγητόν κατά σειράν, πρώτα του κουμπάρου κλπ.

Μετά το δείπνον ακολουθούν οι προπόσεις και το γλέντι με μεγάλο κέφι, χαρά και ξεφάντωμα. Το γλέντι αυτό του Σαββάτου γίνεται μόνο στο σπίτι της νύφης, ενώ στο σπίτι του γαμπρού επικρατεί ησυχία.

Κυριακή: Όλοι επί ποδός πρωί – πρωί. Στο σπίτι της νύφης αρχίζει το στόλισμά της από τα κορίτσια του χωριού και κυρίως οι φίλες της και συγχρόνως χορεύουν εντός ή εκτός του σπιτιού. Στο σπίτι του γαμπρού αφού τον ετοιμάσουν τον ντύσουν κλπ στο τέλος τον ξυρίζουν και τον σταυρώνουν με χρήματα στο μέτωπο και κατόπιν τα ρίχνουν σ’ ένα πιάτο με νερό που έχει γι’ αυτόν τον σκοπόν τοποθετήσει ο κουρέας. Ξυρίζοντάς τον τραγουδούν:

«Ευχήσου, πατέρα, ευχήσου με, στα πρώτα ξουραφίσματα

- με την ευχή μου, παιδάκι μου, να ζήσης να προκόψεις,

- αργυρό χρυσό μου χτένι και διαμάντινο ξουράφι

σύρε αγάλια και έλα ίσια, μην αφήσης καμιά τρίχα»

Όταν ξεκινήσουν οι συμπεθέροι ο καθένας καβάλα στο άλογό του με τις κεντητές κουβέρτες, έχουν πρώτον τον «Φλαμπουριέρη» δηλ εκείνον που κρατά το φλάμπουρο. Φλάμπουρο είναι δύο βέργες ξύλινες δεμένες σταυρωτά που τις κρατούν από τη μιαν άκρη ενώ στις τρεις άλλες άκρες τοποθετούν τρία μήλα και στην κορυφή ένα λευκό μαντήλι.

Αμέσως μετά τον Φλαμπουριέρη ακολουθεί ο γαμπρός καμαρωτός και αμίλητος. Ξεκινώντας αρχίζουν το τραγούδι

«Όντας κινάει ο σταυραετός να πάη να πάρη την πέρδικα

Να πάη να πάρη την πέρδικα που περπατάει λεβέντικα»

Και εν συνεχεία:

«νεραντζούλα φουντωμένη» ή

«ας πάν’ να ιδούν τα μάτια μου πώς τα περνάει η αγάπη μου»

Πριν φθάσουν στο σπίτι της νύφης σταματούν οι συμπεθέροι και στέλλουν τρεις συγχαριάτες να ειδοποιήσουν την άφιξιν του γαμπρού δίδοντας στους γονείς της νύφης μια κόφα με κρασί και μια προβέντα, πέρνοντας άλλο κρασί και άλλη προβέντα της νύφης και χωρίς να μπουν καθόλου μέσα στο σπίτι ξαναγυρίζουν να πάρουν τον γαμπρό και τους συμπεθέρους πάντοτε όμως μπροστά ο Φλαμπουριέρης.

Στο σπίτι της νύφης στο μεταξύ χορεύουν τραγουδώντας:

«Εύγα πεθερέ να δης τον γαμπρό που καρτερείς

 Πόσα παλληκάρια φέρνει, τ’ άλογό του με το γκέμι»

Και ενώ όλοι οι συμπεθέροι ξεπεζεύουν ο γαμπρός παραμένει καβάλα και του τραγουδούν

«-πέζα μήλο, πέζα ρόιδο, πέζα κόκκινο σταφύλι

-δεν πεζεύω καμαρώνω, καρτερώ τον πεθερό μου»

Εμπρός από τον γαμπρό περιμένουν όλα τα κορίτσια του χωριού, δια να πάρουν το μήλο που θα πετάξει ο καβαλάρης γαμπρός, που συνήθως το πετά στην κουνιάδα του αν υπάρχη, που έχει σειρά για γάμο και κατεβαίνοντας από το ζώο, μπαίνει καβάλα ο κουνιάδος τον οποίον πρέπει να πληρώσει ο γαμπρός για να ταίση το ζώο.

Αμέσως ο πεθερός δίνει ένα γερό κτύπημα στον γαμπρό του και ρίχνει στις πλάτες ένα λευκό μαντήλι ενώ η νύφη φυλάσσεται κρυμμένη σε κλειστό δωμάτιο χωρίς ακόμη να αντικρύσει το γαμπρό.

Όλοι μαζί κατόπιν μπαίνουν στο σπίτι και αφού σερβιρισθούν ποτό κάθονται, ενώ ο κουνιάδος της νύφης μαζί με 3 ή 5 συμπεθέρους πηγαίνουν τα δώρα στη νύφη και αφού την χαιρετίσουν την στολίζουν.

Φορώντας τα παπούτσια της τραγουδούν

«-Άνοιξε χρυσή βαλίτσα με της νύφης μας τα δώρα   

-έχω αντράδερφο στα ξένα κι έρχεται να με ποδήση

Έρχεται να με ποδήση και κρασί να με ποτίση»

Την ποτίζουν τρεις φορές κρασί με τα παπούτσια και μετά της τα φορούν. Εν συνεχεία την στολίζουν και τραγουδούν

«Της νυφούλας μας το πέπλο απ’ την πόλη είν’ φερμένο

Απ’ την πόλι είν’ φερμένο και στας Σέρρας διαβασμένο»

Το ίδιο τραγούδι για τις χτένες, σκουλαρίκια και όλα τα στολίδια της νύφης. Το τραγούδι αυτό συνήθως συνοδεύεται από όργανα

Ακολούθως πηγαίνουν στην εκκλησία δια τα στέφανα, χωριστά το συμπεθερικό του γαμβρού και χωριστά της νύφης, την οποίαν κρατούν τα αδέρφια της, κι όλοι μαζί τραγουδούν καθ’ οδόν:

«Πάτε το μήλο ανύπαντρο

το ρόιδο παντρεμένο

και το μικρό γαρύφαλλο

πάτε αρρεβωνιασμένο»

Τα όργανα ακολουθούν το συμπεθερικό του γαμβρού.

Όταν συναντηθούν δύο συμπεθερικά στο δρόμο τότε αλλάζουν οι δύο νύφες κάτι (άνθη, κουφέτα, χρήματα)

Κατά την τέλεσιν του μυστηρίου του γάμου και καθ’ ην στιγμήν ο ψάλτης διαβάζων τον απόστολον: «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα» πατάει ο ένας από τους δύο μνηστευόμενους τον άλλον δια να δείξη την ισχύν του.

Όταν τελειώση το μυστήριον χαιρετούν τους νεονύμφους με την σειράν όλοι οι παρευρισμόμενοι και τους εύχονται να ζήσουν ζωήν ευτυχισμένη και να αποκτήσουν καλούς απογόνους κατά προτίμησιν αγόρια. Ο ιερεύς μοιράζει κουφέτα τα οποία οι κοπέλες βάζουν στο μαξιλάρι τους δια να ονειρευθούν τον μέλλοντα σύζυγό τους.

Στο προαύλιο της εκκλησίας αρχίζει ο χορός. Πρώτος ο κουμπάρος που τον κρατεί η νύφη, συνέχεια ο γαμβρός και ακολουθούν ομορφοστολισμένα κορίτσια.

Όταν πρόκειται να αναχωρήσει το συμπεθερικό του γαμπρού η νύφη αρνείται ν’ ακολουθήση και της τραγουδούν παρακλητικά: 

- «Έβγα κόνα κουνιασμένη

και μηλιά λελουδιασμένη

- Δεν μ’ αφήνει ο πόνος να’βγω

από το γλυκό μου σπίτι

από τον γλυκό πατέρα

κι’ από την γλυκειά μου μάνα

Λυώσαν τα χιόνια στα βουνά

βάστα πατέρα την καρδιά

Για να σ’ αφήσω την υγειά»

Το ίδιο λέει και προς τη μάνα και τα’ αδέρφια της

Τέλος ο πατέρας της αφού πληρωθή παραδίδει τη νύφη εις τον γαμπρό και το τραγούδι εξακολουθεί

- «Γαμπρέ μου την κορούλα μας

να μην μας τη μαλώνης

σαν ανοιχτό τριαντάφυλλο

να μας την καμαρώνης

- Γαμπρέ μου τι σου στείλαμε

πουλάκι στην αυλή σου

να το ταϊζεις ζάχαρι

σε όλη τη ζωή σου»

Και απαντά στους γονείς της η νύφη:

«Έλα εδώ γλυκέ, πατέρα ή μάννα, για να σε γλυκοφυλήσω

Πότε μαλώσαμε αντάμα και με διώχνεις τόσο αλάργα»

Και συνεχίζουν οι γονείς και τ’ αδέρφια της:

«Άσπρη κάτασπρη νερατζιά

πούχαμε στη αυλή μας

κι ήρθε ξένος, πεντάξενος

κι ήρθε και μας την επήρε

ξεϊσκιωσαν τα σπίτια μας

και ισκιώσανε τα ξένα»

Όταν ξεκινήσουν, στο δρόμο η νύφη κλαίγοντας σκορπίζει κουφέτα ενώ και τα δύο συμπεθερικά τραγουδούν:

«Μια Παρασκευή κι ένα Σαββάτο βράδυ

μάνα μ’ έδιωχνε κλπ ή

Τώρα είν’ αργά, τώρα είν’ καλά

τώρα είναι αέρας και δροσιά

Άντε κόρη μου να πάμε

για να μην χασομεράμε»

Εξακολουθούν διάφορα τραγούδια έως ότου φθάσουν στο σπίτι του γαμπρού όπου στην εξώπορτα τους περιμένουν τα πεθερικά και τους τραγουδούν οι συμπεθέροι:

«Έβγα, μάνα, πεθερά να δης τη νύφη που σούφερα

Έβγα να δης και τι να δης πέρδικα που’ ρθε στην αυλή σ’

Για δέστε την, για δέστε την ήλιο φεγγάρι πέστε την

Για δέστε την πώς περπατεί, σαν άγγελος με το σπαθί»

Όλοι ξεπεζεύουν, ενώ η νύφη όχι και όλοι της τραγουδούν

«πέζα μήλο, πέζα ρόϊδο

- Δεν πεζεύω καμαρώνω

καρτερώ τον πεθερό μου»

Τότε η νύφη πετά ένα μήλο στην κουνιάδα της και ο πεθερός της τάζει ένα ακίνητο χωράφι ή αμπέλι, αυτή τον ζώνει μ’ ένα ζευγάρι κάλτσες. Εν συνεχεία την κατεβάζει από το άλογο και την παραδίδει στον γαμπρό. Οι συμπεθέροι τραγουδούν:

«Πάτα, πάτα περδικούλα

κιι έλα στου γαμπρού την πόρτα»

Η πεθερά δίδει στη νύφη μια προβέντα, δαγκώνει τρεις φορές και την υπόλοιπη την πετά μικρά κομματάκια πάνω στη στέγη του σπιτιού. Ο κουμπάρος μ’ ένα μαχαίρι  κόβει στην πόρτα επάνω μια κληματόβεργα λέγοντας «κόβω τα χούγια της πεθεράς, της νύφης, του πεθερού, του γαμπρού κλπ». Φθάνει στην πόρτα η νύφη όπου η πεθερά της δίνει μέλι με καρύδια και τη βάζει να πατήση πάνω σε σίδερο, το ίδιο κάνει στο γαμπρό και κουμπάρο. Μετά δίνουν στη νύφη ένα βρέφος που το φιλεύει μια τσάντα με δώρα διάφορα.

Το βράδυ όλοι οι συμπεθέροι είναι καλεσμένοι στο φαγητό. Εάν είναι και ο ιερεύς, ψάλλει «την ωραιότητα της παρθενίας σου» και οι νεόνυμφοι στέκονται όρθιοι. Ακολουθούν φαγητό προπόσεις και τραγούδια διάφορα της τάβλας ως την Δευτέρα το πρωί:

 «Τρία χρυσά γαρύφαλλα, σ’ ένα ασημένιο τάσι

το ανδρόγυνο που έγινε να ζήση να γεράση

Να ζήση χρόνους εκατό και εξάμηνα διακόσια

να κάμη γυιους αρματωλούς και γυιους καπεταναίους»

Απαντούν τραγουδώντας τα πεθερικά:

«Φίλοι καλώς ορίσατε στο ιδικό μας σπίτι

Φάτε και πιέτε φίλοι μου

χαρείτε να χαρούμε

Για δεν τρώτε, φίλοι μου τζάνε μ’ για δεν πίνετε;

μήπως το κρασί μας τζάνε μ’ δεν σας άρεσε;

μέσα αφέντης έχει κι άλλο και τ’ αλλάζουμε

μήπως το φαί μας τζάνε μ’ δεν σας άρεσε;

μέσα αφέντης έχει κι άλλο και τ’ αλλάζουμε»

Εν συνεχεία αρχίζει χορός με τα όργανα.  Πρώτη σέρνει το χορό η νύφη.

«Σ’ όσους γάμους κι αν επήγα

τέτοιο ανδρόγυνο δεν είδα

να’ χη η νύφη τέτοια χάρι

κι ο γαμπρός τόσο καμάρι»

«Ωραία που’ναι η νύφη μας

ωραία τα προικιά της κλπ»

Ο χορός συνεχίζεται ως το πρωί που πηγαίνουν τη νύφη στη βρύση του χωριού να πάρη νερό τραγουδώντας:

«Στείλε με μάνα για νερό

να σου το φέρω δροσερό

- που να σε στείλω μοναχή

που σ’ έχω μία κι ακριβή

- Στείλε με μάνα στείλε με

και σαν αργήσω δείρε με

- Τώρα είναι αργά!

τώρα είν’ καλά

μόνο είν’ αέρας και δροσιά»

Την βρύση την ασημώνει η νύφη, τη σταυρώνει και ρίχνει νερό να πλυθεί ο νονός, οι κουνιάδες και οι κουνιάδοι.

Επιστρέφοντας τραγουδούν:

-«Σταφύλι μου, κρυστάλινο

πού πας να μείνης βράδυ;

- Στου πεθερού μου τις αυλές

στου γυιού του τις αγκάλες»

Στην είσοδο του σπιτιού είναι κρυμμένος ο γαμπρός, ο οποίος δεν ακολούθησε στη βρύση και κρατά ένα δοχείο νερό, ούτως ώστε μπαίνουσα η νύφη που κι αυτή κρατά νερό να προφθάση ένας από τους δυο να καταβρέξη τον άλλον.

 

Η νύφη αποκαλεί τον πεθερό της Πατέρα και την πεθερά της Μητέρα, τον κουνιάδο της αφέντη και όλοι τους την φωνάζουν νύφη.

Εν συνεχεία εκθέτει η νύφη τα προικιά της για να τα δουν και σερβίρει τους παρευρισκόμενους γλυκά και ποτό και ζώνει τους κουμπάρους με πετσέτες ή μαξιλάρια ενώ αυτοί την ασημώνουν με χρήματα και παρακάθονται εις γεύμα και οι λοιποί προσκεκλημένοι φεύγουν.

Την επομένη από του γάμου Κυριακή έχουν γυρίσματα «πιστρόφια» στους γονείς και  λοιπούς συγγενείς της νύφης. Εκεί εκκλησιάζονται και η νύφη σκορπά κουφέτα και προσκυνά «κάνει σχήμα»

Στα «πιστρόφια» της προσφέρουν δώρα, ήτοι κότες, αυγά, πιάτα, ποτήρια κλπ

Την μεθεπομένη Κυριακή του γάμου έχουν γυρίσματα στους συγγενείς του γαμπρού δια να τους γνωρίση η νύφη.

Εδώ τελειώνει η διαδικασία του γάμου, ο οποίος αποτελεί την μοναδική σχεδόν και πολυήμερον διασκέδασιν των κατοίκων του χωριού

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ Α. ΒΩΒΟΥ

ΜΕΤ/ΝΗ ΔΙΔ/ΣΣΑ

ΑΘΗΝΑΙ 1968